Сипеҳри КАРОМАТУЛЛО
Эмомалӣ Раҳмон, раиси ҷумҳури Тоҷикистон бо ирсоли паёми табрикӣ ба муносибати рӯзи истиқлоли Узбакистон хостори ҳамкории бештар бо он кишвар шудааст. Ҷавоби Ислом Каримов чӣ хоҳад буд?
Бархе коршиносон бо ишора ба паёмҳои қаблии раҳбарони ду кишвар, ки дар рӯзҳои ид ва ё ҷашнҳои истиқлол унвонии ҳам ирсол кардаанд, мегӯянд, аз табрикоти навбатӣ ҳам намешавад, тағйироти решаиеро интизор буд. Ба гуфтаи онҳо равобити сарди ду кишвар бар асоси баҳсҳои умда, ки ҳовии манофеи ҳар ду кишвар аст, шакл гирифта ва “ях”-и ин муносибатҳо, ҳатто бо ташрифи Ислом Каримов ба Тоҷикистон наметавонад об шавад. Қарор аст, раиси ҷумҳури Узбакистон ҷиҳати иштирок дар нишасти сарони кишварҳои узви Созмони Ҳамкориҳои Шанхай озими Душанбе шавад.
Саъдӣ Юсуфӣ, таҳлилгари масоили сиёсӣ мегӯяд, пеш аз сафари Ислом Каримов ба Тоҷикистон дар равобити ду кишвар тамоюли нармиш ба назар мерасад, вале умедвор будан ба тағйироти решаӣ дар муносибати ҳар ду кишвар воқеӣ ба назар намерасад. “Шахсан интизор надорам, ки дидори мазкур тағйироти решаӣ ва таҳаввули бузургу таърихириеро дар муноcисботи ду кишвар ба бор биёрад”,-меафзояд ӯ.
Соҳибназарон ба нишон надодани устуворӣ дар сиёсати хориҷӣ аз сӯйи Узбакистон зиёд ишора мекунанд. Ба қавли онҳо Тошканд даҳҳо маротиба тавонист мавқеашро нисбат ба Русия ва дигар кишварҳои абрқудрат тағйир бидиҳад. Бо ин ҳол, коршиносоне ҳастанд, ки ба тағйири муносиботи Узбакистон дар қиболи Тоҷикистон хушбинанд. Ба бовари Сафват Бурҳонов, таҳлилгари масоили минтақавӣ, дар сиёсат ҳар касе дасти аввалро дароз кард, муваффақ мешавад: “Муҳим ин аст, ки Тоҷикистон хоҳони дӯстӣ ва ҳамкорӣ мебошад ва ин хостаи давлатро раиси ҷумҳур баён кардааст”.
Ҷаноби Бурҳонов таъкид мекунад, барқарор кардани муносибати нек бо Узбакистон бурди Тоҷикистон хоҳад буд: “Бовар дорам, ки бо барқарор кардани муносибати нек бо ҳамсояҳо мо ҳама бурд мекунем, хосса дар чунин замони ҳассос. Таърих хосияти аҷиб дорад, ноҷуриҳо зуд фаромуш мешавад”.
Шодӣ Атоӣ, ходими пешбари илмии Маркази омӯзиши равандҳои муосир ва оянданигарии илмии Академияи илмҳои Тоҷикистон мегӯяд, ҷавоби Узбакистон ба пешниҳоди ҳамкории Тоҷикистон мусбат хоҳад буд. Ба назари ӯ, сатҳи нармиши мусонибати Узбакистон дар моҳҳои ахир гувоҳ бар ин аст, ки дар оянда муносибати ду кишвар хуб мешавад.
Муносибати Тошканду Душанбе аз чанд соли пеш ба сардӣ гаравид, ки ба гуфтаи коршиносон таъми талхи онро бештар аз ҳама Тоҷикистон “мечашад”. Узбакистон аз мухолифони сарсахти бунёди неругоҳи баркӣ-обии Роғун аст. Ҳамчунин, чандин маротиба зидди ширкати алюминиюми Турсунзода садо баланд кардааст. Узбакистон борҳо монеаи вуруди молу маҳсулот тавассути қаламраваш ба Тоҷикистон шуд, ки ба иқтисоди кишвар зиён овард. Дидори ду раҳбар дар Душанбе таъми "талх"-ро "ширин" мекунад ва "як"-и муносибатҳоро об мегардонад ё на, вақт нишон хоҳад дод.