07 мар 2013 08:54Тоҷикистон / Иқтисодӣ

Узвият дар СҶТ (ВТО) фасодро аз байн намебарад

Инак, таърихи 2-юми март Тоҷикистон узви комилҳуқуқи Созмони Ҷаҳонии Тиҷорат гардид. Ба бовари коршиносон бо воридшавии Тоҷикистон ба СҶТ иддае аз мушкили иқтисодии кишвар, аз ҷумла фасод дар бахши мазкур бартараф хоҳад шуд. Зеро шаффофият дар фаъолияти тиҷорӣ ва фароҳам овардан шароити мусоиди иқтисодӣ яке аз шартҳои асосии ба даст овардани узвияти созмони мазкур ба ҳисоб меравад.

Питер Микула, раҳбари дафтари Швейтсария оид ба ҳамкорӣ гуфтааст, ки узвияти Тоҷикистон дар ин созмон гоми бузурге барои иқтисоди босубот буда, барои боло рафтани тавоноии содиротии кишвар тағйироте дар бахшҳои соҳибкорӣ, омўзиш ва назорат зарур аст. Маврид ба зикр аст, ки Тоҷикистон барои ба даст овардани узвият дар СҶТ соли 2001 дархост пешниҳод дошт. Коршиносон бар ин назаранд, ки ҳарчанд ба даст овардани узвияти СҶТ кори чандон соддае нест, вале дар Тоҷикистон он бештар бо айби гурўҳи корӣ ба таъхир афтода аст. Зеро дар ин миён гурўҳи корӣ бояд барои бартараф кардани мушкилоти қонунгузорӣ ва фароҳам овардани фазои мусоид талоши бештар мекард.

Тоҷикистон, СҶТ ва фасод

Дар ҳар сурат коршиносон аз расман воридгардидани Тоҷикистон ба ин созмон истиқбол карда, мегўянд, ки ба эҳтимоли зиёд он барои бартараф кардани мушкилоти ин бахш, аз ҷумла мавҷудияти фасод мусоидат намояд. Ин ҳам дар ҳолест, ки ба бовари Зафар Абдуллоев, раҳбари маркази таҳлилии «Контент» мушкилоти фасодро дар Тоҷикистон ба осонӣ наметавон бартараф кард. «Низоми фасод дар Тоҷикистон хеле печида буда, онро ҳеч кадом як давлат, созишнома ва ё созмон аз он ҷумла СҶТ бо тамоми меъёрҳояш наметавонад решакан кунад. Мушкилоти фасод дар Тоҷикистон танҳо бо ташаббуси ҳукумату шаҳрвандон ва ивазшавии блоки иқтисодӣ ҳал мешавад»,-мегўяд Зафар Абдуллоев.

Аз ҷониби дигар, вазифаи СҶТ бартараф кардани фасод дар давлатҳои узв набуда, танҳо фароҳам овардани шароити мусоиди иқисод аст. Зафар Абдуллоев мегўяд, ки низоми фасодро дар Тоҷикистон комилан аз байн бурдан имконнопазир аст.

Тоҷикистон ва меъёрҳои пардохти молиёт

Бояд гуфт, ки мутобиқ набудани қонунгузорӣ дар ин самт яке аз мушкилоти аслии Тоҷикистон барои воридшавӣ ба СҶТ ба ҳисоб мерафт. Ба таври мисол дар солҳои аввали пешниҳоди дархост дар Тоҷикистон 21 намуди пардохти молиёти давлатӣ вуҷуд дошт. Барои мутобиқ кардани меъёри қонунгузории Тоҷикистон дар ин самт, ба кодекси андоз тағйиру иловаҳо ворид гардида, низоми пардохти молиёт аз 21 намуд ба 10 намуд коҳиш дода шуд. Ин ҳам дар ҳолест, ки ба бовари коршиносон ин тағйирот танҳо зоҳирӣ буда, дар асл низоми пардохти молиёт коҳиш наёфтааст.

Тағйирот баъд аз 10 сол эҳсос хоҳад шуд

Файзиниссо Воҳидова, ҳуқуқшиноси тоҷик бар ин назар аст, ки ҳарчанд дар аввал Тоҷикистон бо чунин низоми андозбандӣ вориди СҶТ гардид, аммо интизор меравад, ки дар оянда тағйироти ҷиддие дар қонунгузории кишвар барои беҳтар кардани фазои соҳибкорӣ ворид хоҳад шуд. «Ҳоло қонунгузории кишвар дар мавриди пардохти андоз ва молиёт баъзе аз нуқсонҳо дорад. Зеро бархе аз бандҳои қонунгузорӣ хилофи ҳамдигар ҳастанд. Бартараф кардани он норасоӣ қабл аз воридшавии Тоҷикистон имконпазир буд, ки ин амал анҷом наёфт. Вале набояд фаромўш кард, ки масъулини Тоҷикистон дар оянда водор мешаванд, то низоми қонунгузориро комилан тағйир бидиҳанд. Зеро ин шароити қонунгузорӣ кафолати фаъолиятро барои сармоядорони хориҷӣ надодааст»,-зикр намуд Файзиниссо Воҳидова.

Ба гуфтаи номбурда, Тоҷикистон бо мавҷудияти чунин норасоӣ вориди СҶТ гардида, мантиқан тағйиротро метавона пас аз 10 сол мушоҳида намуд. Файзинисо Воҳидова мегўяд, ки агар Тоҷикистон бо риояи тамоми шартҳои СҶТ вориди ин созмон мегардид, рушди бахши иқтисодӣ дар зудтарин фурсат ба даст меомад. Ба бовари номбурда дар сурати риояи он меъёрҳо аз бартараф кардани мушкилоти фасод низ дар Тоҷикистон метавон тахмин зад.

Фасод дар Тоҷикистон бо тағйироти кадрӣ аз байн меравад, на СҶТ

Исмоил Раҳматов, коршиноси масоили сиёсӣ мегўяд, ки расман ба даст овардани узвияти Тоҷикистон дар СҶТ падидаи хуб буда, дар оянда ин амал то андозае барои рушди бахши иқтисод ва тиҷорат мусоидат хоҳад кард. Аммо ин маънои онро надорад, ки маваҷудияти фасод дар Тоҷикистон комилан аз байн биравад. «Фасод дар Тоҷикистон бо ивазшавии сиёсати кадрӣ бартараф мешавад, на бо созмони байналмиллалӣ ва ё бонки ҷаҳонӣ. Шарти аслии ба кор қабул кардани масъулин бояд донишу малака ва ҷаҳонбинии кадрҳо бошад, на минтақа. Вале дар Тоҷикистон тибқи мушоҳида аксари кадрҳо аз як минтақаанд», мегўяд Исмоил Раҳматов. Ба гуфтаи номбурда, дар сурати интихоби кадр бо шартҳои маъмулии байналмиллалӣ тамоми бахшҳои Тоҷикистон рушд ёфта, фасод низ ба оҳистагӣ аз байн хоҳад рафт.

Таҳлилгарон дар умум аз воридшавии Тоҷикистон ба созмони мазкур интизориҳои зиёд надоранд. Ба бовари онҳо одатан давлатҳои дунё тамоми мушкилоти бахши иқтисодиашонро то замони воридшавӣ ба СҶТ бартараф мекунанд. Ин ҳам дар ҳолест, ки Тоҷикистон бо ваъдаи бартараф кардани он мушкилот узвияти СҶТ-ро ба даст овард. Коршиносон бо ишора ба шароити иқтисоду тиҷорат дар давлатҳои аъзои СҶТ мегўянд, ки Тоҷикистон бо вуҷуди надоштани иқтисодиёти устувор ва истеҳсоли саноатӣ вориди ин созмон шуд. маврид ба зикр аст, ки тайи чанд соли охир дар Тоҷикистон танҳо истеҳсоли пунба ва алюмин ба роҳ монда шудааст ва ин ҳам дар ҳоле, ки ин маҳсулот то ба давраи коркард нарасида, ҳамчун ашёи хом фурўхта мешавад. Аз ин сабаб метавон гуфт, ки Тоҷикистон дар бозори иқтисодии ҷаҳонӣ мавқеи устуворро ба даст нахоҳад овард. Дар ҳар сурат барои беҳтар гардидани вазъ таҳлилгари тоҷик мегўяд бо ба даст овардани узвият дар СҶТ Тоҷикистон метавонад бо кишварҳои узви ин созмон қарордодҳои дуҷониба баста, воридоти технологияи заруриро бо нархи дастрас ба роҳ бимонад. Дар сурате, ки 90 дарсади молу коло ба Тоҷикистон аз хориҷ ворид мешавад, пас ба даст овардани узвияти СҶТ ба нафъи кишвари мост.

Паҳлўи дигари мусбати воридшавии Тоҷикистон ба ин созмонро коршиносон дар бартараф намудани муҳосираҳои иқтисодӣ аз ҷониби давлатҳои хориҷ унвон намуд. Ба таври мисол метавон аз муҳосираи иқтисодии Ўзбекистон дар солҳои гузашта ёдоварӣ намуд. Кишварҳои узви ин созмон дар доираи ширкатҳои муштараки суғуртавӣ низ равобит ва ҳамкории иқтисодии устувор доранд. Ширкатҳои муштараки суғуртавӣ ҳуқуқи дахолат ва бартараф намудани ҳамагуна монеаҳоро доранд. Масъалаи дигари зарурияти ба даст овардани узвият дар созмони мазкурро коршиносон дар имкони ҳарчи бештари тавсеаи ҳамкориҳои иқтисодӣ унвон мекунанд. Гуфта мешавад, ки ин созмон 159 кишварро фаро мегирад, ки аксари онҳо дар бахши иқтисод пешрафтаанд.

Фирдавс Раҳимзода

Мӯҳр

Хабарҳои монанд: