Ватандорӣ: Таърифи наве дар 20-солагии Ваҳдат
Сӯи бесӯӣ равонем, эй дареғ аз сӯи мо,
Кӯи некӯе надорем, эй дареғ аз кӯи мо!
Лоиқ
Кӯи некӯе надорем, эй дареғ аз кӯи мо!
Лоиқ
Ватандӯстӣ қувваи бузург аст, агар воқеан бошад ва аз дурӯғ сохта нашуда бошад. Идеологҳое, ки аз Ватандӯстӣ идеология сохтанианд боястӣ бохабар бошанд, ки ин фазо ва ҳолатест ки дар як раванди созанда шакл мегирад. Тоҷик новобаста ба идеология Ватани худро дӯст медорад. Ва ин ҷо бояд дарк кард, ки Ватан як мафҳуми хушку холӣ нест, балки маънии дар як вақт воқеӣ-моддӣ-маънавӣ-абстрактӣ-равониест, ки болои таркибҳое шакл гирифтааст. Ба фикри ман таркибҳои муҳиме, ки ҳисси Ватанро бар вуҷуди як инсон шакл медиҳанд ин муҳити табии зист, муҳити таърихии фарҳангӣ ва маънавии зист ва инчунин муҳити давлатдорӣ- сиёсии мардум мебошанд, ки дар якҷоягӣ мафҳуми Ватан ва дар хона буданро падид меоваранд. Ин ҳолатест ки Рӯдакӣ дар ҳарфҳое мисли “Имрӯз ба ҳар ҳоле Бағдод Бухорост, Куҷо мири Хуросон аст пирӯзи он ҷост”,“Бӯи Ҷӯйи Мӯлиён ояд ҳаме…” ва дигар гуфтаҳои худ ба таври одӣ ва олӣ баён кардааст. Ин идеология бозӣ нест, балки худ нишони тантанаи ҳаёти як мардуми сарбаланд ва озод аст, ки дар як қаламраве бо номи Хуросон мезистанд. Аслан дар вуҷуди ҳар як Тоҷик рӯҳи Хуросони Бузург ҳанӯз ҳам зинда аст ва худро бе “бӯи ҷӯи Мулиён”, бе Бухорову Самарқанд, бе Балху Ҳирот ва бе ин қаламрави бузурги забону фарҳанги Тоҷикӣ (Форсӣ, Дарӣ) тасаввур кардан наметавонад.
Имрӯз мебояд ки ҳар як Тоҷик дар ин муҳитҳои зикркарда, яъне муҳити табии ягона, муҳити таърихӣ-фарҳангии ягона ва муҳити ягонаи сиёсӣ-давлатдорӣ ҳаққу ҳуқуқи ягонаи зист дошта бошанд. Ин ҳар се муҳит бо якдигар бояст тофтаву бофта бошанд, ки ҳосили он будани давлату миллат аст, ки аз фардҳои огоҳ ва фикркунанда иборат аст. Ин Ватан аст. Имрӯз бозингари асосӣ давлат аст, ки метавонад чунин фазоро ташкил бикунад, то мардуми Тоҷикистон дар хона бошанд ва дар Ватан будани худро ҳис кардан тавонанд. Воқеан, Тоҷик Ватанро дӯст медорад ва дар куҷо ки набошад боз мехоҳад ба Ватан баргардад, зеро аз қадим боз мардуме ҳастанд, ки дар фарқият аз қавму қабилаҳои кӯчии атроф ба фазосозӣ, шаҳрсозӣ ва давлатсозӣ одат кардаанд.
Бубинед ки дар Шӯравии собиқ чанд насл дар якҷоягӣ бо ҷомеа ва давлат дар як раванд шакл гирифта ва сабзида буданд ва новобаста ба ин ки ин диктатураи як шахс ва як ҳизб буд, новобаста ба ин ки болои террор сохта шуда буд ва ҳазорон нафарро бе Ватан сохта буд, тавонистанд “фазои нави Ватандориро” ташкил кардан. Чанд насли Тоҷик ва аз ҷумла онҳое, ки мехоҳанд Ватандӯстӣ идеологияи ин мамлакат бошад, бо шеъри “Ватанам СССР, Гулшанам СССР…” сабзидаву зистаанд. Имрӯз мардуми зиёд ба “зиндагии осоишта ва ороми худ”, ки дар солҳои рукуди Брежневӣ паси пардаи оҳанин давом дошт, як настолҷӣ доранд. Ёди хуше аз он рӯзгор доранд, вале зери сиёсат ва давлатдории ғайр роҳбарони вақт натавонистанд мардумро воқеан дар як Ватан ҷамъ кардан. Яъне натавонистанд воқеияти ягонаи моддӣ-иҷтимоӣ-равониро дар Тоҷикистон ташкил бикунанд. Ин буд ки Ватандорон ба таври ваҳшиёна якдигарро нобуд карданд ва то ҳанӯз дар камини якдигаранд. Бо вуҷуди он чӣ гузашт давраи рукуди брежневиро ёд мекунанд ва аз он ёд мекунанд, ки имрӯз зиндагии хароб доранд ва аз ояндаи худ ноумеданд, ки чӣ мешавад.
Имрӯз сиёсат ва фарҳанги аз сатҳи миллӣ ба сатҳи музофот, маҳал ва авлод кашидашуда аз уҳдаи ин рисолати таърихӣ дигар наметавонанд барояд. Фасод, бесалоҳиятӣ, набудани шоистасолорӣ ва маризиҳои дигар имкони ҳис кардани Ватанро дар вуҷуди зиёд мардум надода истодааст. Ватандорӣ лоф ва ҳисси Ватан доштан ҳисси бебунёд нест, балки шароит ва фазои будани онро сохтан даркор то дар вуҷуди мардум кор кардан тавонад. Дигар ин ки Ватан наметавонад “муҳити зист”-и гурӯҳе бошад ва аксарият ғарибу овора ё Ватансозӣ раванде нест, ки танҳо барои қисмате Ватан сохта шавад ва дигарон аз он бенасиб. Аз ин “муҳити зисти як гурӯҳ” барои ҳама дар ин сарзамин Ватан бояд сохт. Ин фазоро аввал бояд сохт ва баъд дар борааш рубоӣ гуфт. Ҳарфҳои “хору залил бошему дар Ватан бошем”, “гадо бошему дар Ватан бошем”, ки ҳамин шабу рӯз садо медиҳанд ҷуз таҳқири мардуми ин сарзамин чизи дигар нестанд. Ҳар ки дар Ватани худ бечора ва хору залил аст, дар берун бадтар аз ин аст.
Гузашта аз ин вазифа ва масъулияти давлатмардон аст, ки тавонанд он ҳолати номаълумиро, ки абаршоир Лоиқ “бесӯӣ” ва “бекӯӣ”тасвир намуда, дарк кунанд. Ин ҳолатест ки дар яке аз мақолаҳои Фройд бо унвони “The Uncanny” хуб таҳлил шудааст. Ин мафҳумро дар забони тоҷикӣ бо маънии ҳолати пурасрор (фавқулодда, ғариб), ки ҳолати бад ва пурдаҳшатеро дар пай дорад, ки мардум интизораш нестанд, метавон фаҳмид. Яъне, торикӣ. Ин эҳсоси бозгашти фоҷиаҳоест, ки ин мардум аз сар гузаронидаанд. Ин тарси бозгашти турктозиҳо, террори солҳои сиюм ва душмантарошиҳо ва кушторҳоест, ки мардумро сахт хаста кардаанд. Мутассифона, онҳое ки аз Ватандӯстӣ идеология сохтанианд таркибҳои Ватансозро нашинохтаанд ва аз воқеияти равонии мардум ҳам бехабаранд. Аз содагист ё аз ҷаҳл мардумро бо он гунаҳгор ҳам мекунанд, ки Ватанро партофта гурехтаанд. Ин аз як сӯ дар маҳдудаи маҳаллу музофоти худ мондан ва дигаронро ҳис накардан аст ва аз сӯйи дигар, нашинохтани қадри ҳаёти инсон аст, ки мақсад аз Ватан доштан ин ҳаёти осудаи инсонӣ доштан аст. Чун ҳаёт зери фишори зиндагии сахт аст, чун дар Ватан фишори як гуруҳ болои дигарон аст ва ба будани ҳаёт хатар таҳдид мекунад, табиист, ки мардум Ватанро ҳам фаромӯш мекунанд. Яъне, ҳолатҳое ҳастанд ки ҳисси Ватан доштанро дар вуҷуди инсон мешикананд ва баръакс ҳолатҳое ҳастанд ки ҳисси Ватан дар вуҷуди инсон шакл мегирад. Мисле ки ҳазрати Саъдӣ мегӯяд: “Чунон хушксолӣ шуд андар Димишқ, ки ёрон фаромӯш карданд ишқ”. Инчунин дар мо одат шудааст “Ватани биҳиштосоро” бо Афғонистон ва дигар давлатҳои ҷангзада муқоиса кунем. Хуб мешуд ин Ватанро бо давлатҳои воқеан обод муқоиса мекарданд. Ҳукумронии фасод, клептократия (дуздӣ) ва роҳ надодани мардуми дигар дар давлатдорӣ, муҳоҷирати иҷборӣ ва маризиҳои дигари таърихӣ имкон намедиҳанд, ки ҳазорҳо ҳаёти осуда дошта бошанд. Хуб мешуд, ки идеолог - стратегҳо аз ҳарфҳои умумӣ ва шоирона гузашта, воқеиятро бо далелҳо таҳлил мекарданд ва ба қудрат ҳарфи ростро мегуфтанд то аз ин таркибҳои муҳим мисли табиат, таърих ва давлат воқеан Ватан сохта шавад... Мӯҳр
Эзоҳ илова кунед
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
Баҳси пурзӯр кардани ҳифзи сарҳади Тоҷикистону Афғонистон дар дидори Э.Раҳмон ва ҳайати парлумони Аврупо10:09Оғози фурӯши смартфонҳои iPhone 8 ва iPhone 8 Plus!09:49БО ЗАБОНИ ШЕЪР: Ман зи андешаи турконаи як ҳамватанам метарсам...15:34Чаро ҳукумат ҳамеша ба ТАЛКО имтиёз медиҳад?14:16“Шантаж”-и ҳамсар: Аз ҳаққи модарӣ даст накашӣ расвоят мекунам10:27Баҳси буҷа: Аз қарзи маош то қарзи хориҷӣ11:57Сарвазири Тоҷикистон бо Президенти Узбакистон мулоқот мекунад11:05Ҳимояти СММ аз cарбози тоҷики пайрави “Шоҳидони Яҳво”, ки либоси низомиро рад кард10:38АКС+ВИДЕО. Нахустин анҷумани маъюбони Тоҷикистон дар Душанбе11:51Маҷлис: Аз тағйироти кадрӣ то ваъдаи 80 мансабдор барои пулдиҳӣ аз кисаи худ15:46100 метр дуртар: Тамокукашӣ маҳдудтар шуд13:21Аз парвандаи Маҳмудов то муроҷиати ҷабрдидагони "7 бурҷ": Роҳкиро надорем (ВИДЕО)11:18Пешниҳоди журналисти тоҷик ба раҳбарони кишварҳои ҷаҳон: 2018-ро соли беяроқӣ эълон кунем!09:33Агентии зидди коррупсия гуфт, “Умед-88” ва Вазорати молия аз “Роғун” қарз гирифтаанд08:01Таърихи имрӯз: Мавлуд, ҷашн, санаҳои таърихӣ, дамои ҳаво, бозори арз07:44
АХБОРИ ҶОЛИБ
10:09, 04 ноябр 2017
ТАҚВИМ
| « Ноябр 2024 » | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Душ | Сеш | Чор | Пан | Ҷум | Шан | Якш |
| 1 | 2 | 3 | ||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
