Далер ШАРИФОВ
Даврони аҷибу ғариберо паси сар мекунем. Касе дақиқ гуфта наметавонад мо дар кадом вазъият қарор дорем ва бояд куҷо биравем? Истгоҳи охир барои пешрафт куҷост?
Имрӯзҳо гуруҳе мехоҳанд дар баробари як миллат тасмим бигиранд. Инсонҳое, ки фазоро намешиносанд, намедонанд, ки дар давру барашон чиҳо мегузарад. Бо ҷаҳони муосир, воқеъиятҳои иқтисодию иҷтимоӣ ва вазъи сиёсии он ҳамоно бо шиорҳои куҳнаву обшӯста, рафторҳои асримиёнагӣ, кинаву адовати шахсӣ, маҳаллӣ ва гуруҳӣ муносибат намуда, як фазои номафҳум ва дар айни замон хатарзоро ба вуҷуд овардаанд. Гап сари он меравад, ки гуруҳе аз занон, зиёиён, омӯзгорон ва ҷавонон ба дилхоҳ рӯйдод ё ҳодисаҳои дар дохил ва хориҷ ба вуҷудомада, ки ба Тоҷикистон рабт дорад, зуд вокуниш нишон медиҳанд. Бархӯрд ба ҳодисаҳо ва вокуниш нишон додан, воқеъан яке аз нишонаҳои ҷомеаҳои демократӣ, пешрафта ва мутамаддин аст. Аммо ба шарте ҳуқуқҳои дигарон поймол нашавад. Ҳама аз номи худаш ҳарф бизанад. Масалан, як ҷавон ин ҳақро надорад, ки омада дар матбуот ё кадом ҳамоишеву чорабинӣ бигӯяд: “Мо ҷавонони бадахшонӣ фалон амалро маҳкум мекунем. Мо аз фалону бисмадон розӣ ҳастем”.
Ё як зан дар назди экрани телевизион пайдо шудаву ҷор бизанад, ки “мо занони вилояти Хатлон якдилона фалон роҳи интихоб кардаро дуруст шуморида, аз он ҷонибдорӣ менамоем”. Ё як нафар бо ном зиёӣ ё рӯшанфикр бигӯяд, ки: “Мо аҳли қалами Тоҷикистон фалониро барои фалон амалаш маҳкум менамоем”.
Кӣ ин ҳақро додааст, ки як нафар аз номи як вилоят ё як кишвар ҳарф бизанаду тасмим бигирад? Ингуна бархӯрд ва муносибат бисёр дағалона ва беодобона поймол кардани ҳуқуқи дигар шаҳрвандон аст, ки шояд аксари онҳо ба ин ҳодисаҳо назар, мавқеъ ва диди дигар доранд.
Шояд дар як ноҳия ё вилоят 50 ҳазор ҷавон зиндагӣ кунад. Як қисмашон дар муҳоҷират, қисми дигар бекор ва қисми каме аз онҳо донишҷӯ ё ба ягон ҳизбу ҳаракат шомил бошанд. Пас чӣ гуна мешавад, мо якбора дар як рӯз иҷоза бидиҳем то як ҷавон аз номи ҳамаи онҳо тасмим бигирад? Магар мо ҳуқуқи Конститутсионии онҳоро дағалона поймол намекунем?
Ин як амали норавост. Аз номи мардуми Тоҷикистон танҳо Президент ва Парлумон ҳаққи сухан гуфтанро доранд. Дигарон метавонанд аз номи худ, созмон, ҳизб ва гуруҳе, ки бар он шомиланд, сухан бигӯянд.
Гоҳе ин амалҳо касро ба андеша мебаранд, ки як гуруҳ ангор дар ғор ба сар мебаранд ва чанд қабила ҳастанд ва намояндаҳои қабилаҳояшон омада аз номи қабилаи худ ҳарф мезананд. Ё магар ин миллат ба он ҳад заифу бечора ва бедонишу бефарҳанг шудааст, ки тақдирашро дар ихтиёри чор ҷавон, ки ҳанӯз сарфаҳм нарафтаанд, ки чӣ мехоҳанду дар атрофашон чӣ мегузарад, гузоштааст ва ба ҳамаи тасмим ва ҳарфи онҳо розӣ аст?!
Тааҷубовар аст, онҳое қазоват мекунанд, ки қозӣ нестанд. Онҳое ҳукм мекунанд, ки ҳоким нестанд. Онҳое аз садоқати ватандорӣ ва миллатдӯстӣ ҳарф мезананд, ки худ содиқ нестанд. Онҳое, ки имрӯз аз минбарҳо шиор мепартоянд ва ҳарф мезананд, гӯиё ҳамаро медонанд ва танҳо ин миллат аст, ки намефаҳмад, намедонад, роҳгумзадааст. Аммо... на, онҳо худашон ҳанӯз дарк накардаанд, ки бо чӣ кор машғул ҳастанд ва вазифаи аслиашон чист. Агар пешрафт мехоҳем, амният мехоҳем, ободӣ мехоҳем, садоқат мехоҳем, бигзорем миллат худаш тасмим бигирад, бигзорем оид ба ҳар масъала андешаашро бигӯяд ва ба ҳама имконияти баробарро ба вуҷуд биёрем. Набояд одатамон бар ин бишавад, ки аз номи ҳама ҳарф бизанем.
Таҳкими истиқлолият ва ваҳдати миллӣ низ дар ҳамин зоҳир мегардад. Истиқлолият ин биносозӣ ва ё ранг кардани хона нест. Истиқлолияти воқеъӣ он аст ки дар андеша, афкор ва диду назари шаҳрвандон шакл бигирад. Агар мо натавонистем, ки истиқлолиятро дар андеша ва афкори мардум ҷой намоем ё ба хостаҳо ва андешаҳои ҳамаи шаҳрвандон новобаста аз оне ки дар бораи чӣ фикр мекунанд ё меандешанд, баробар эҳтиром нагузорем, пас истиқлолият як ҳарфи хушку холи боқӣ мемонад.
Мутмаъин бошем, агар имрӯз иҷоза бидиҳем чор ҷавон аз номи ҳамаи ҷавонон ҳарф бизананд ё тасмим бигиранд, ки онҳо кӣ ҳастанду чӣ мехоҳанд, пас дар ин сурат истиқлоли садҳо ҳазор ҷавони дигарро зери суол бурдаем. Натиҷа ин мешавад, ки ҳар аҷнабӣ ҳам метавонад аз чунин шаклгирии ҷамъияти мо истифода барад. Шояд як субҳ бедор мешавем, ки як нафар ғайритоҷик мегӯяд: “Ман омадам то аз номи ҳамаи ҷавонон ё занону зиёиёни Тоҷикистон бигӯям, ки мо ба фалон роҳ меравем”. Мо ки то ин вақт ба ингуна тасмимгирӣ оддат карда будем, вокунише намекунем, мегӯем инаш ҳам мисли пештара, бояд биравем, ҷои нигаронӣ нест!
Магар чунин бархӯрдҳо шабеҳи замонҳои ғуломдорӣ ё рафтан ба ҳамон роҳ нест?!
Барои пойдории истиқлолият ва қудратманд шудани миллат чунин шароите фароҳам биёрем, ки ҳар як шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистони бидуни кадом тарсу ҳарос “ман”-и шахсии худашро дошта бошад. Ва иҷоза надиҳем, ки касе ё гуруҳе аз номи ҳамаи миллат ҳарф бизанаду тасмим бигирад. Ман ба унвони як ҷавон ва шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон бар ин назарам, ки набояд кадом вазорат, идора ё ташкилоте барои ман инро таҳмил кунад, ки чӣ гуна либос пушам, чӣ гуна хӯрок хурам ё ба шиорҳои бемантиқу нолозиме лабайк гӯям. Ман танҳо вазифадорам, ки қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистонро риоя намоям. Ва ҳеҷ кас ҳам набояд ин ҳақро дошта бошад, ки аз номи ман барои пиёда кардани сиёсатҳои худ сӯистифода намояд. Ман аз тамоми нафароне, ки ба ин корҳо машғуланд, эҳтиромона хоҳиш менамоям, ба ҳаққу ҳуқуқи ҳамдигар эҳтиром қоил бошанд ва бидуни иҷозаи нафаре аз ном ва мавқеи шаҳрвандиаш сӯистифода накунанд. Тасаввур намоед, агар ҳар кадоми мо баромада аз номи миллат ҳарф бизанем, оқибат чӣ мешавад? Ба назарам амали хирадмандона нест ва оқибати хуб надорад. Ё Шумо назари дигар доред?