Рухшона ҲАКИМОВА Оила асосиҷамъият аст. Ҳамон тарзе,ки иморат аз хиштҳо бунёд мегардад, асоси ҷамъиятрониз оилаҳо ташкил медиҳанд. Аз ин рӯ, агар оила солим бошад, ҷамъият низ рушд мекунад ва тарбияи насли наврас ҳам аз оилаи солим вобастагии хеле зич дорад.
Аммо вақтҳои охир масъалаи фурӯпошии оилаҳо дар Тоҷикистон ба яке аз мавзӯъҳои доғи рӯз табдил ёфтааст. Мутахассисон зиёд вайроншавии оилаҳоро дар ҷавон ба шавҳар додани духтарон ва зиёд будани муҳоҷирати меҳнатӣ рабт медиҳанд. Аксарият бар он назаранд, ки оилавайрониҳо дар байни ҷавонон гуноҳи падару модарон аст. Зеро онҳо ояндаи фарзандашонро фикр накарда, онҳоро ба шавҳар медиҳанд. Духтари ҷавони ба синни хонадоршавию оиладорӣ нарасида аз куҷо медонад, ки дар хонаи шавҳар чӣ хел муносибат кунад. Айнан ҳамин ҳолат бо қаҳрамони қиссаи мо иттифоқ афтод. Мадинаи 17 сола (номи мустаор) мисли дигар духтарон орзуи дар донишгоҳи олӣ таҳсил карданро дошт. Ӯ муаллимаи забони англисӣ шудан мехост. Хуҷҷатҳояшро ба Донишгоҳи давлатии Хуҷанд супорид ва аз имтиҳон гузашт. Вале падару модар ӯро аз тарси бешавҳар мондан ба хостгори аввалин маҷбуран ба шавҳар медиҳанд. Ҳарчанд ӯбарои оилабарпокунӣ омода набуд, аммо талаби волидонро рад карда натавонист. Ҳафтаи аввали зиндагӣ дар хонаи шавҳар барои Мадина хуб гузашт. Ӯ акнун ба тақдир тан дода, худ ба худ мегуфт, ки ман соҳиби чунин хонаву дар, шавҳари хуб ҳастаму бояд ба зиндагӣ бо чашми нек нигарам. Аммо ҳафтаи дуюм, баъди рафтани шавҳараш ба муҳоҷирати меҳнатӣ, зиндагии талх барои Мадина оғоз ёфт. Ҳарчанд шавҳараш мехост, ки ӯро бо худ бубарад, аммо хушдоманаш розӣ нашуда, даъво пеш овард, ки «Ман барои чӣ ин қадар хароҷот карда тӯй барпо кардам? Келин бояд хизмати хусуру хушдоманро кунад». Мадинаи ҷавон ҳурмати хушдоманро гиромӣ дониста, барои дар хона мондан розӣ шуд. Инак рӯзҳо мегузашту аҳволи Мадина бадтар шудан мегирифт. Хушдоманаш ӯро хеле азоб медод ва ҳатто барои хӯрданаш ҳам таъна зада мегуфт, ки дар хона мешинаду боз аз ҳама бисёр мехӯрад. Баъди илтиҷои зиёди Мадина хушдоманаш розӣ шуд, ки ӯ ба назди шавҳараш ба Русия равад. Мадина он замон аз хурсандӣ ба куртааш намеғунҷид.Ӯ ба назди шавҳараш рафт. Аммо хурсандияшдер давом накард. Шавҳараш дар Русия зан ва як духтарча доштааст. Шавҳараш Мадинаро ба назди хоҳараш бурда монду гуфт, ки акнун бо ӯ зиндагӣмекунад ва таҳдид кард, ки агар ба ягон кас зан доштани ӯро гӯяд,сарашро тарошида, овоза мекунад, ки на ӯ, балки Мадина хиёнат кардааст.VIDEO
Мадинаи бечора аввал хост, ки ба падару модараш ин моҷароро нақл кунад, аммо аз тарси шавҳару хусуру хушдоманаш хомӯширо авло донист. Аз фикру андешаҳои зиёд ӯ ба бемории асаб гирифтор шуд. Шавҳараш тарсида, ӯро ба Тоҷикистон, ба хонаи падару модараш оварду гуфт, ки духтарашон худ ба худ ба касалии рӯҳӣ гирифтор шудааст ва дигар намехоҳад бо ӯ зиндагӣ кунад. Баъди табобатҳои зиёд Мадина сиҳат шуд, вале шавҳараш бо ӯ зиндагӣ карданро рад кард. Мадинаи 18 сола акнун хонавайрону саргардон монд. Тавре худи ӯ гуфт: «Баъди аз шавҳарам ҷудо шудан ҳама маро гунаҳкор дониста, гуфтанд, ки бояд сабр карда, зиндагиро пеш мебурдам ва ҷудо намешудам. Ман, охир, як сол тоқат кардам. Як рӯзи хурсандиро ҳам надидаам. Агар шавҳар накарда ба донишгоҳ дохил мешудам, шояд ба ин рӯзҳо гирифтор намешудам. Хушдоманам ба зиндагии мо бисёр дахолат мекард. Ҳатто ба Русия занг зада, огоҳ мекард, ки мабодо ҳомиладор нашавам, зеро вай то дер маро тоқат карданӣнест. Ман ҳайрон мешудам, ки агар маро намехост,чаро келин кард». Ба андешаи Мадина, дар ҷомеаи имрӯзаи мо одатан занҳоро гунаҳгори вайроншавии оила медонанд: «Дар ҷомеаи мо ба зани аз шавҳар ҷудошуда бо чашми бад менигаранд ва гумон мекунанд, ки чунин занон аллакай бероҳагард шудаанд». Ӯ мегӯяд, ки бо чунин ҳодисаҳо зиёд рӯ ба рӯ шудааст. Чудошавии оилаҳо ва мавриди хушунат қарор гирифтани занон ба ҳолати равонии онҳо таъсири манфӣ мерасонад. Тавре равоншинос Маҳмуд Кабирӣ мегӯяд, пеш аз оила барпо кардан ҷавонон бояд аз ташхиси духтур гузашта, аз маслиҳатҳои равоншинос бархурдор шаванд: "Муноқишаҳои оилавӣ ҷанбаҳои гуногун доранд. Масъалаҳои иҷтимоӣ, пулу мол, ба якдигар маъқул нашудан ва боз чанд омили дигар. Дар вақти оиладоршавӣ ҷавонон бояд натанҳо аз ташхиси духтур, балки аз назди равоншинос ҳам гузаранд. Бояд нозукиҳои хислати ҳамдигарро фаҳманд, то дар зиндагии ояндаашон ҷанҷолу муноқишаҳо рух надиҳад. Номуносибии психологӣ ба ҷангу нофаҳмиҳои гуногун оварда мерасонад. Дар натиҷаи ҷудошавии оилаҳо аксари занҳо ба бемории асаб ва касалиҳои гуногуни функсионалӣ гирифтор мешаванд. Масалан, дар Русия баъди ҷудо шудан зану шавҳар дар муддати 6 моҳ ба назди равоншинос мераванд, то ба ин чиз тайёр шаванд, мутаассифона, дар мо ин ҳолат ба назар намерасад”. Дар Тоҷикистон, ки қисмати бештари аҳолиро мусалмонон ташкил медиҳанд, ҳар нафар бояд донад, киҷойгоҳи оила дар дини мубини Ислом баланд аст. Тавре сардори раёсати фатво Ҷамолиддини Хомӯшӣ мегӯяд, омилҳои ҷудошавии оилаҳо гуногунанд ва яке аз инҳо вуҷуд надоштани эҳтиром ба муқаддасоти оила, ошно набудан ба бузургии хонавода ва дахолати ноҷо аз ҷониби модарарӯс ё дигар аъзоёни хонавода ба ҳисоб меравад. Ба андешаи номбурда: "Баъзан мешавад, ки модарарӯс маслиҳатҳои муфид медиҳад, аммо тарафи муқобил – келин ва ё домод инро бо ғараз қабул мекунад, ки ин ҳам боиси хонавайронӣ мегардад. Як нафар аз хонаи худ ба хонаи дигар меравад ва ӯ хоҳ -нохоҳ ба мушкилот рӯ ба рӯ мешавад, чунки фазои хонаводаи ӯ дигар буду макони нав омадааш дигар. Дар ин муҳит бояд, ки сабру таҳаммул дошта бошад. Агар сабру таҳаммул кунад, умед аст, ки зиндагии онҳо хуб мегардаду якдигарфаҳмӣ мешавад. Вақте зиндагӣ хуб шуд, зану шавҳар ба якдигар эътимод пайдо мекунанду сайъ мекунанд, ки сабуру бахшанда бошанд”. Ба таъкиди рӯҳонии тоҷик, талоқ дар дини мубини Ислом маҳкум карда шудааст ва беҳуда нафармудаанд, ки "талоқ арши Худоро меларзонад”: - Дар ҳадиси пайғамбар алайҳиссалом омадааст, ки "никоҳ кунед ва талоқ накунед, чунки талоқ арши Худовандро меларзонад”. Дар ҳарҷомеае, ки талоқ зиёд шуд, дар он ҷомеа бадахлоқию фасод зиёд мешавад. Дини мубини Ислом дар масъалаи хонавода бисёр таъкид мекунад. Ҳатто талоқро бадтарин мубоҳот гуфтааст. Аз нигоҳи дигар, чӣ аз қонуни дунявӣ ва чӣ аз қонуни шаръӣ зиндагӣ маҷбурӣ нест. Хоҳ аз ҷониби шавҳар ва хоҳ аз ҷониби ҳамсар ҳамаро дини мубини Ислом озод гузоштааст. Инсон барои интихоб кардани бахти худ, рафиқи ҳаётии худ ихтиёр дорад. Ислом ҳатто барои маҷбур шавҳар додан ба ҳеҷ кас ҳуқуқ надодааст. Хуб мешуд, ки дар мактабҳои ҳамагонӣ дарсҳои ахлоқӣ омӯзонида шаванд, то ҷавонони мо, вақте ки хонадор мешаванд, муқаддас будани оиларо аз нигоҳи динӣ эҳсос кунанд. Омили дигари вайроншавии оилаҳоро мутахассисон афзоиши муҳоҷирати меҳнатӣ мебинанд. Онҳо мегӯянд, ки аксарияти ҷавонони тоҷик умре дар муҳоҷиратанд ва дур будани зану шавҳар аз ҳамдигар боиси нобоварию нофаҳмиҳо мегардад. Дигар ин ки аксарияти мардони тоҷик дар Русия оила барпо мекунанд ва ин омилҳо низ боиси сар задани муноқишаву нофаҳмиҳо дар оила мегарданд.