Рустами Ваҳҳоб: "Бурдборӣ" бигӯем, ё "комёбӣ"?
Хонандаи азиз, “Озодагон” тасмим гирифт, саҳифаи наверо бо номи “Дуруст бинависем” омода карда, дар он назар ва шарҳи донишмандону адибон ва забоншиносонро пиромуни калимаву ибораҳое, ки ғалат истифода мешаванду дар шабакаи Фейсбук низ гузошта мешаванд, гирд оварад.
БУРДБОРӢ Ё КОМЁБӢ?
“Бурдборӣ” дар ҳамаи фарҳангномаҳои қадиму ҷадид ба маънои сабру таҳаммул, тоқат, шикебоӣ тафсир шудааст. Аслитарин муродиф (синоним)-и тоҷикии калимаи арабии “сабр” мебошад ва аз назари реша бо “таҳаммул”-и арабӣ монанд аст, чун “таҳаммул” аз решаи “ҳамала” яъне “бор бурдан” аст.
Масъала ин аст, ки аксаран дар навиштору гуфтори матбуот ва расонаҳои мо аз ин калима ба маънои “комёбӣ”, “муваффақият”, “дастовард” истифода мекунанд. Дар ин хусус пештар ёдддоштҳое зимнӣ шуда буд, вале бо таваҷҷӯҳ ба густариши рӯзафзуни ин иштибоҳ лозим омад дар фасли алоҳидае дигарбора ба ин мавзӯъ муроҷиат шавад.
Масалан, муҷрии барнома дар поёни он ба ҳамсӯҳбати худ хитоб мекунад: “Ба Шумо бурдбориҳои нав ба нави эҷодӣ орзумандем”. Ё ағлаб ин баёнро дар номаҳои табрикотӣ мебинем. Албатта, барои касе орзуи сабру бурдборӣ кардан бад нест (агарчи онро бештар дар мусибат мегӯянд). Аммо равшан аст, ки дар ин хитоб манзури гӯянда на сабр, балки муваффақият ва комёбист.
Решаи зеҳнии ин иштибоҳ ин пиндори ғалат аст, ки калимаро бо “бурд” (масалан бурди кор, бурди бозӣ ва ғ.) дар иртиботи маъноӣ тасаввур кардаанд, ки чунин нест. Мисолҳои фаровоне дар матни адабиёти классикии мо ба маънои саҳеҳу мушаххаси “бурдборӣ”, яъне сабру таҳаммул далолат мекунанд:
Сари бурдборон наёяд ба хашм,
Зи нобуданиҳо бихобанд чашм.
В-агар бурдборӣ зи ҳад бигзарад,
Диловар гумоне ба сустӣ барад…
Сутуни хирад бурдборӣ бувад,
Чу тундӣ кунад, тан ба хорӣ бувад. (Фирдавсӣ)
Бурдборитинатам, хоки таҳаммулпешаам,
Ғайри ҳастӣ ҳарчи бар дӯшам бубандӣ, бор нест. (Бедил)
Хулоса, маънои мушаххас ва равшани “бурдборӣ” сабр, тоқат, таҳаммул, шикебоӣ буда, истифодаи он ба маънои комёбӣ, дастовард ва бурд ғалати маҳз аст. Мутаассифона, ахиран чунин иштибоҳотро, ки дар забони мо чандон собиқа надоранд, баъзе муҳаққиқони дохилӣ ва хориҷӣ чун вижагиҳо ва тафовути забони тоҷикӣ (бо форсию дарӣ) қаламдод мекунанд, ки ин амр метавонад боиси “қонунӣ” шудани чунин ғалатҳо гардад. Бо ин мулоҳиза ҳам ҳаргиз набояд ба ривоҷ ва идомаи чунин иштибоҳот созиш кард. Мӯҳр
Эзоҳ илова кунед
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
Баҳси пурзӯр кардани ҳифзи сарҳади Тоҷикистону Афғонистон дар дидори Э.Раҳмон ва ҳайати парлумони Аврупо10:09Оғози фурӯши смартфонҳои iPhone 8 ва iPhone 8 Plus!09:49БО ЗАБОНИ ШЕЪР: Ман зи андешаи турконаи як ҳамватанам метарсам...15:34Чаро ҳукумат ҳамеша ба ТАЛКО имтиёз медиҳад?14:16“Шантаж”-и ҳамсар: Аз ҳаққи модарӣ даст накашӣ расвоят мекунам10:27Баҳси буҷа: Аз қарзи маош то қарзи хориҷӣ11:57Сарвазири Тоҷикистон бо Президенти Узбакистон мулоқот мекунад11:05Ҳимояти СММ аз cарбози тоҷики пайрави “Шоҳидони Яҳво”, ки либоси низомиро рад кард10:38АКС+ВИДЕО. Нахустин анҷумани маъюбони Тоҷикистон дар Душанбе11:51Маҷлис: Аз тағйироти кадрӣ то ваъдаи 80 мансабдор барои пулдиҳӣ аз кисаи худ15:46100 метр дуртар: Тамокукашӣ маҳдудтар шуд13:21Аз парвандаи Маҳмудов то муроҷиати ҷабрдидагони "7 бурҷ": Роҳкиро надорем (ВИДЕО)11:18Пешниҳоди журналисти тоҷик ба раҳбарони кишварҳои ҷаҳон: 2018-ро соли беяроқӣ эълон кунем!09:33Агентии зидди коррупсия гуфт, “Умед-88” ва Вазорати молия аз “Роғун” қарз гирифтаанд08:01Таърихи имрӯз: Мавлуд, ҷашн, санаҳои таърихӣ, дамои ҳаво, бозори арз07:44
АХБОРИ ҶОЛИБ
10:09, 04 ноябр 2017
ТАҚВИМ
| « Ноябр 2024 » | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Душ | Сеш | Чор | Пан | Ҷум | Шан | Якш |
| 1 | 2 | 3 | ||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
