Муаррихи тоҷик: "Хатти кириллӣ саратони забони миллист"

2 mushkili kalon dar gapi shumo:

1) Nemi nevishtayi shumo dar asl Tojik nest, balki Arabi ast! Baroyi misol faqat dar paragrafi avvali shumo in kalamot dar asl Tojiki nestand, balki Arabiyand:

муаррих
Kalamoti ARABI dar inshoyi shomo:
Мутазаккир
Масоъил
Муҳим
Миллӣ
Ҳалл
шароит ва муҳит
хат
муҳаққиқин
адабиёт
ҷомеъ
ҷумуҳурӣ
назар

Oyo shumo mexohed ba xatti aseeli Tojiki yani Avestoyi bargarded?

2) Shuma metavoned to abad az Rosiya va Rosho gapi nohaq zaned vali haqiqat on ast ki to omadani Rusho ba Emoroti pasraftayi Bukhoro, na besh as 0.5% to 1% aholiyi on vaqt xondan va naveshtan ro medonestand, van onham ba xattiki degar ajnabiho (yani Arabho) bo deneshon Islam ba Bukhara ovarda boodand!

Shumo faqat Afghanistani imruz ro bo Osiyoyi miyona muqoyisa kuned. Kudomen beshtar khondan va naveshtan metavonand?

Agar xohed ba xatti Arabi bargarded, marhimat, vali xatti cyrilic ro zeri po nagozored!

-TK

Сипос, донишманди арҷманд оқои Бойматов! Ҷойи хушист, ки ниҳоят муаррихони мо ҳам дар шахси Шумо ба ин мавзӯи сарнавиштсоз ва ё сарнавишткуш даст зада, то чи андоза ба мо зараровар будани хати сирилликро баён кардед. Воқеан ин хат барои мо саратон аст, ки моро аз ҳаммиллатонамон ва ҳамзабононамон дур сохта оҳиста -оҳиста ба нобудӣ мебарад. Вале ин воқеияти талхро дигар муаррихони номвар ва донишмандони суханшинос ё дарк накардаанд ва ё бо ҳимояти манфиатҳои кишварҳои бегона, аз ҷумла ҳимоя аз хат ва сиёсати онҳо хати сирилликро "наҷотбахш" ва "омили босаводии мардум" меҳисобанд. Зеро худи онон ҳарчанд то ҷойе аз хати сириллик огоҳанд, вале дар бораи хати форсӣ ва ҷойгоҳи он дар гузашта ва ба вижа имрӯза чун омили васлкунандаи миллат ва ҳамзабонон ва василаи беҳтарини як сохтани муҳити забонӣ ва интишоротии кишварҳои Эрон, Афғонистон ва Тоҷикистон чизе намедонанд ва ё донистан ҳам намехоҳанд. Онон як нуктаи одиро ҳам намефаҳманд, ки хат худ сиёсат аст ва аз ин нигоҳ ҳама кишварҳое, ки забонашон решаи турки дорад, барои як кардани хати хеш кушиш карда истодаанд ва холо бештари онҳо ба хати лотини гузаштаанд ва ё дар ҳоли гузаштан ҳастанд. Вале мо ҳамон бегонапарастӣ мекунем ва ҳеч не ки ба фармудаи Мавлонои бузург " Ҳар касе, к-ӯ дур монд аз асли хеш, Боз ҷӯяд рӯзгори васли хеш" амал карда, омили асосии васлкунандаи миллат ва забонамон, яъне хатро ягона кунем. Барои мо мардуми форсизабон ду роҳ аст, яке ҳама, ба шумули бародарони эронӣ ва афғонистонӣ гузаштан ба хати сириллик, ки ин кори комилан ношуданист ва амали кушандаи миллат аст, ва дигаре ба хати ниёконамон форсӣ баргаштан, ки ин кор бо ёрии бародарони эронӣ ва афғонистониамон ҳам осон ва ҳам барои миллат давои дарди беш аз 80 сола ва марҳами ҷон аст. Ба андешаи мо, ин нигоштаи илмии донишманди арҷманд Луқмон Бойматов арзандаи ҳама гуна ситоиш аст ва бовар дорем, он моро ҳушдор медиҳад, ки аз ин саратони аз кишвари бегона ва ба асари сиёсати бегонаи коммунистӣ ба кишвар ва мардуми мо сироят карда, ҳарчи зудтар худро раҳо кунем ва тани дардманди худро ба оғӯши хати бобоиамон андохта, бо пайванд шудан ба бародарони ҳамзабонамон ҳама дардҳоямонро даво бахшем ва худ ҳам дар ин замони ҷаҳонишавӣ дар ҳама маврид дар паҳлӯи бародарону хоҳарони эронӣ ва афғонистониамон қарор гирем ва онҳоро ҳам бо ин кори худ боз ҳам неруманду тавоно гардонем. Ман бовар дорам, ки агар мо ба хати ниёконамон-- форсӣ баргардем, зуд тоҷикони Ӯзбакистон ва минтақа ҳам ҳаракатҳои фарогиреро барои омӯзиши ин хат бо равишҳои гуногун ба роҳ хоҳанд андохт ва ин ҳаракатро аз ҳоло мо дар дунёи маҷозӣ( интернет) дар баъзеи онон мушоҳида карда истодаем.

Ман акаи Акаи Лукмонро мешиносам. Олими хуб аст ва рост мегуяд. Мо бояд ба хати форсии худ баргардем. Ба хати илмии худ. Рости дар чони мо хаму камунистхои пештараи бесаводи академияву дигарчойхо задаанд.

Бародари олим хамон хати ниёконат хам аз мо нест. Аъроб омаду дину хаташро болои мо бор кард. Пас бигу саратон кадоме аз инхост. Бо хати форсй ё арабй ба чое намерасем. Туркияву Узбакистон аблаханд, ки ба лотинй гузаштанд. Барои онки илму донишу технологияхои нав моли Аврупост. Танхо бо лотинй метавонем пеш равем. Дунё хамагй як тараф мераванду ту насихат дорй, ки кирилй саратон аст. Бо шарофати хамин кирилй чашми точик кушода шуда, чй будани илму технологияхоро фахмид.

Олими туфта будай Лукмон... Хамин навиштагит худуш сафсатахай...

Ҳарчи зудтар бояд масъалаи ба хатти ниёгонамон баргашданро ҳаллу фасл намуда, дар ояндаи наздик ба хатти аҷдодони хеш баргардем. Дафъ кунед ҳамин сирилликро, ки ҳама тоҷикро бесавод кард!

Ҳамин худи Луқмонбой хатти арабира дар кадом сатҳ медониста бошад, як имтиҳон гирифтан даркор. Ин марак уқдаи худхоҳӣ (мания величий) ё уқдаи норасоӣ (комплекс непольноценности) дорад. Ҳар чизро баҳона оварда мехоҳад худситоӣ кунад, то худро бузург пиндошта бошад.

Бе тардид, ин таҳқиқ ва пажӯҳиш аз Устоди гаронмоя Луқмон Бойматов, ки ба сурати суханронӣ ҳам эрод шуда, яке аз некӯтарин ва амиқтарин паҳӯҳишҳо дар ин замина дар даҳаи ахир ба шумор меравад; бавижа аз зовияи торихӣ, ки устод, ки худ муаррих ҳастанд, қобили таҳсин аст. Яъне, дар воқеъ, то ин замон, мо пажӯҳишҳо ва таҳқиқот ва мақолоте дар ин мавзӯъ аз сӯйи муҳаққиқин доштем, бахусус нигоштаҳои муҳаққиқ ва рӯзноманигори тоҷик Дориюши Раҷабиён, арзишманд ҳастанд, аммо бештар аз зовияи забонӣ ва таносуби забони порсӣ бо хатти арабиасоси порсӣ буданд, на аз ин зовия, ки Устод ба он пардохта. Бинобар ин, воқеан ҷо дошт як муаррих ин мавзӯъро аз ҳамин нигоҳ ҳам баррасӣ кунад, ки устод ин заҳматро кашиданд. Албатта, агар Устод фурсате доранд, рӯи ин мавзӯъ густардатар кор карда ва ба сурати китоб ба чоп бирасонанд, зеро ончи пеши рӯй аст, ҳарчи ҳаст, фақат ишороте ба мавзӯъ аст, ки албатта дар сухаронӣ ҳам ҷуз ҳаминҳоро наметавон овард.
Ва нуктаи дигар ин ки онҷо ки Устод ишора мефармоянд, "Ба унвони як муаррих мегӯям, ки бетаваҷӯҳҳии муаррихин ва пажӯҳишгарони таъриху фарҳанги миллӣ нисбати ин мавзӯъ зиёда нигаронкуннада аст", воқеан ин нигаронӣ ҷо дорад. Муаррихони мо воқеан дар ин замина саҳлангорӣ мекунанд, ва ё бархе баръакс талош мекунанд, хатти пирилликро муносибтар барои забони мо нишон бидиҳанд, ки воқеан ҷои шигифтӣ дорад, назири коре ки аз Устод Масов мебинем.

Ташаккур ба бародар Насибчон, ки максади олими мухтарамро фахмонд, набошад аз ин "хулосаи кори илми"-ашон хеч далели мантики барои гузариш ба хатти форсиро наёфтам. Факат эхсосот.
Хуб, далели асоси он будааст, ки мо аз хамзабонони афгон ва эрониамон канда шуда, тадричан аз байн хамчун миллати форсзабон меравем. Далели чидди. 1.Оё вокеан ба хатти форси гузашта ба хамзабонон наздиктар мешавем? Аз кадом чихатхо ва чи тавр? 2.Оё вокеан бо сириллик монда аз хамзабонон канда мешавем? ... Барои чавоб додан ба ин саволхо далелхои таърихи оварда мукоиса намудан лозим. Аз хати сирилли ба мо нафъи зиёд аст ва гузариш мушкил хохад буду моро мумкин каме боз акибтар кашад. Барои хамин хубтар ин масъаларо тахкик намудан лозим аст.
Бисёргуии бедалели Лукмон Бойматов бошад ба олим намезебад. Бубахшед, мумкин хато кунам.

Бисёр хуб мебуд, дар баҳси марбут ба хати форсӣ ононе ҳаққи андешаронӣ дошта бошанд, ки аз ин хат огоҳ бошанд, вагарна, ҳама ҳарфҳои онон монанди суханрни шахсе мешавад, ки худ аз илми тиб фарсахҳо дур асту даъвои давои мардум мекунад. Бештари баҳскунандагон,ки худро бо номи бойбачаҳои кишвари ҳамсоя муаррифӣ мекунанд, монанди ҳамон "табиб"- ҳои навбаромад ҳастанд, ки мову забонамонро ба ҷойи даво кардан ба варта мебаранд...Ба гунае, ки ёд кардам, кишварҳои Туркияву Ӯзбакистон, Озарбойҷон...на ба хотири дастёбӣ ба фанновариҳои навину илми пешрафта ба хати лотинӣ гузаштанд ва мегузаранд, балки онон бо даъвати Туркия мехоҳанд, ки ҳама кишварҳои туркзабонро бо хати лотинӣ зери як парчами туркӣ гирд оваранд. Ин идеяро ҳанӯз сад сол пеш пантуркистон ба миён гузошта буданд ва имрӯз онон дар кӯшиши ба иҷро расониданаш ҳастанд. Салимбойбача ва дигарон, Шумо мехоҳед, ки мо ба ҷойи ба хати форсиамон баргашта, бо бародарони эрониву афғонистонӣ пайванд шуда, дар якҷоягӣ неруманд гардидан ва рӯҳи Устод Рӯдакиву Фирдавсӣ ва Мавлонову Ҳофизу Саъдӣ ва дигар бузургонамон -- падару бобоҳои маънавии хешро шод кардан, ба хати лотинӣ гузашта худро ба оғӯши туркҳо андозем ва зудтар аз байн бибарем?! Ман дар бораи бартариҳои хати форсӣ далели бисёр намеорам, танҳо чанд нуктаро баён мекунам. Ба ин хат ва забон беҳтарин асарҳои адибони ҷаҳон тарҷума ва нашр шудаанд, ки мо сирилликхонон ҳатто номи он адибонро ҳам намедонем; ба хати форсӣ беш аз 1000 торнамо(сайт) ҳаст ва шумори он дар ҳоли афзоиш мебошад. Танҳо дар торнамои Ганҷур тамоми осори ҳама бузургони адабиёти форс -тоҷик( беш аз 50 адиби машҳур) гирд оварда шудаанд ва нуктаи дигар ин ки дар Донишномаи озод (Энсиклопедияи интернетӣ) ба хати форсӣ наздик ба 220 ҳазор мақола гирд оварда шудааст ва медонед, ба хати сириллик мо Дар Донишномаи озод чӣ қадар матлаб дорем-- хамагӣ даҳ ҳазор... Ба андешаам, дигар дар ин маврид ҳоҷат ба дарозо кашидани сухан нест ва ба ҳар тоҷики худогоҳ бояд рӯшан бошад, ки мо ба ҷуз аз бозгашт ба хати ниёконамон форсӣ дигар роҳи наҷот надорем. Дигар бархурд барои мо фарҷоми бас ногувор дорад ва ба истилоҳ "он роҳ, ки ту меравӣ ба Туркистон аст". Ҳама тоҷикони Афғонистон, ки шуморашон беш аз 12 миллион аст ва бародарони эрониамон, ки беш аз 85 миллионанд, низ мехоҳанд, ки мо ҳарчи зудтар ба хати ниёконамон баргашта, барои пайванди қавӣ ва неруманд кардани ҳамдигар ёрӣ расонем.

ИН пажуҳиш иқдоми хуб аст ва раванди гузариш ба ин хат бояд тарзе сурат гирад, ки боз мардум бесаводтар нашавад, яъне муназзам бо фароҳам овардани шароит. Дар ин кор иродаи сиёсиии раҳбарият ва маҳли зиё лозим аст, вале ҳар ду гуруҳ дар ин масъала меланганд.

Лукмонбой хаёли хом кардааст. У ягон хел шаркшинос нест ва муаррихе беш нест, ки ин иддаоро дорад. Худ ки нимузбак аст ва кайхост тарки Точикистон кардааст, имруз даъвои хат мекунад ва фармоиши хочагонашро ба сомон мерасонад. Як ба тарчумаи холи ин олимча шинос шавед баъд мефахмед, ки у кист? Дар вакташ у академик Масовро хам бо супориши Узбакхо мазаммат карда буд. Навиштахояшро хам хонед на точики асту на форси гуё як магите беш нест...

хохиш мекунам чоп кунед

Бародари гиромї Киличбек!
Шамшери хусуматро ѓилоф кун, то теѓи тезаш бар решањои хирадат осеб наёварад! Ва ин њадисро њам дар ёд нигањ дор, ки омада: «Озмудагонро намеозмоянд!»

Бародари гиромї Салимбойбача!
Оё шумо медонед, ки дар пазируфтани хатти арабиасос устод Рудакї даст доштааст? Агар вуљуди ин хатт бар зарари пойдории њуввияти миллат аст, пас, биёед нахуст аз мероси маънавии гузаштагон даст бикашем! Шумо аз кучо медонед, ки ин хатт дар шаклгирии хуввияти милли то чи андоза мухим будааст!? Шумо фикр мекунед, ки љойгоњи ин хаттро дар таъйини њуввияти таърихии миллат беш аз Рўдакиву Фирдавсиву Сино ва бузургони дигар мефањмед? Аз ин ки аслро аз чуз натавоностед ташхис бидихед, мутаассифам.

Албата рузе мо ба хати нийогонамон бармегардем вале

Хати гузаштагонамон ин хати СОМОНИЁН аст...

Хати гузаштагонамон ин хати СОМОНИЁН аст. Мо СОМОНИЁНРО факат ном мебарем халос, аммо аз риши онхо не, аз хати онхо не, аз дини онхо не, аз либоси онхо не, аз тараккиёти онзамонаи онхо не. Факат дар забон асту таърих. Илтимос чоп.

Огои гироми Луқмонбой манро бобокалонам қирғиз ҳаст, шуморо ҷаддатон узбак барои ҳамин бародар шудан наметавонем. Локин сухани "озмударо намеозмоянд" маҳсули тафаккури Носир Хисрав мебошад. Вале то ҳол ман шуморо наозмоидаам. Барои ҳамин хусумате дар миён нест. Худситоӣ пешаи шайтон бувад, - гуфтаанд. Хатти арабӣ ба Рудакии хоразмӣ чи рабте дорад, манкуртмаобон чандин сол қабл хати арабиро ҷойгузини хатти хоразмӣ карда буданд. Наход шумо муаррих шуда ҳаминро надонед, ки мардони бузург зодаи шаҳрҳои бузурганд, мисли Балху, Хоразму, Марву, Бухоро....? Cамарқанд ҳам дар даврони суғдиҳо шаҳри бузург буд, аммо пас аз турктозиҳо ва муғулсузиҳо аз қавмҳои барлосу арабу ҳиндиву луливу.... пур гардид. Бо як забон гап задан ин маънои онро надорад, ки ҳамаи онҳо тоҷиканд. Пас, даъво макун, ки бартарӣ аз дигарон ба илм, Чун кибр кардӣ аз ҳама нодон фурӯтарӣ (Саъдӣ)