28 окт 2013 11:44Тоҷикистон / Сиёсат
Меҳмоншоҳ Шарифзода: “Ҳеч кас намедонад, мо дар кадом ҳолатем”
докторанти Донишгоҳи Берген, Норвегия
...Имрӯзҳо, гӯиё ҳисси вақтро гум карда бошанд, зиёд дар бораи “қишлоқи тиллоӣ” ва “шоҳаншоҳ” ҳарф мезананд.
Аз ёд бурдаанд, ки дар давраи Шӯравӣ зистем ва ё умуман аз он ки дар асри 21 зиндагӣ дорем. Бисёриҳо ҳатто тассавур карда наметавонанд, ҷомеае, ки интизораш бошем, бояд чӣ гуна бошад. Мардуми Тоҷикистон дар интизори ҷомеае озод ва роҳбаре тамом буданд ва ҳастанд, ки тавонад ин ҷомеаро бо таркибҳояш ташкил ва ба як системаи амалкунанда табдил диҳад. Вале шоҳидем ва мебинем, ки зиёда аз бист сол боз мо дар давраи “гузариш” қарор дорем ва боре аз худ напурсдем, ки оё ин гузариш, ин раванд, ин ҳаракат дар мо ҳаст ё нест? Оре, вақт мегузарад, вале мо гӯиё ба таври ҳамешагӣ дар ҳолати ‘барзахӣ’ ё ‘гузариш’ ё чи хеле дар антропология онро ҳолати лиминалӣ (liminality аз калимаи лотинии līmen “остона” гирифта шудааст)-и ҷомеа медонанд, мондаем.
Ҳолати лиминалӣ, ҳолат ё равандест, ки ҷомеа вақти гузаштан аз як сохти сиёсӣ- иҷтимоии шикастхӯрда ба ҷомеаи нави шаклгирифта аз сар мегузаронад. Дар ин муддат бояд ҷомеаи нави бо арзишҳо, идеяҳо ва идеалҳои нав шакл гирифта ва амалкунанда ба вуҷуд биёяд, вале дар мо ҳатто нишонаҳои ҷомеаи оянда дида намешаванд. Вақте ба саволи дар кадом система ё форматсияи иҷтимоӣ қарор дорем, ҷавоб медиҳанд, мардум ва махсус сиёсатшиносони давлатӣ мегӯянд дар мо унусрҳои демократӣ вуҷуд доранд ва мо “дар давраи гузариш” ё “марҳалаи транзитӣ ба демократия” қарор дорем. Чи хеле шоҳидем, воқеият ба забони ҳол мегӯяд, гузариш нест ва ин ки дар бораи ‘либерализм’, ‘демократия’, ‘давлати ҳуқуқбунёд’ ва ғайра ҳарф мезананд, калимабозие беш нестанд.
Зеро дар мо имрӯз унсурҳои бисёр форматсияҳои иҷтимоиро дидан мумкин аст. Ба хусус унсурҳои давраи феодалӣ аз дигар унсурҳо воқеитар ва пурқуваттаранд ва ин маслиҳатчиён ва дурӯғросткунҳои давлатӣ бо ҳама тору пуди худ ҷузъи он унсурҳо ё рамзҳои холии демократия ҳастанд, ки қавми ба ‘шоҳигарӣ’ расида барои фиреби назар аз онҳо истифода мекунанд...
Мо дар ин нуқтаи барзахӣ мондаем ва дар ин сатҳ ба ғайр аз маризиҳои таърихии мо, ки аз нав зинда шудаанд боз бо баъзе (маризӣ) рӯйдодҳои навин одат кардаем, ки ҷомеа ба ҷомеаи намоишҳо, ниқобҳо, сояҳо ва масхарабозҳо табдил ёфтааст. Таркибҳои иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва сиёсӣ - фарҳангии ҷомеа харобанд ва ҳанӯз маълум нест, ин сохти ҳаёт ба кадом ҳақиқат ва ба кадом идеология такя мекунад ва ин намуди зиндагии мардумро чӣ бояд номид. Ин намуди ҳаётро (form of life), ки ҳазорҳо берун аз истиқлолият ва ҳимояи қонун дар муҳоҷиратанд ва ҳазорҳои дигар дар ватан бехатарии вуҷудӣ ва иҷтимоӣ надоранд ва дар ҳамин ҳол гуруҳе ‘шоҳигарӣ’ доранд, аммо аз мудирияту роҳбарӣ бегона мондаанд. Касе, мутаассифона, намедонад ин ҳолатро чӣ биномад, ҳолате, ки ҳамакнун ҳама ба он одат кардаанд.
Ҳизбу ҳаракатҳои сиёсии Тоҷикистон, ба хусус ҳизби ҳоким, исбот карданд, ки қобилият ва ғунҷоиши сохтани ҷомеаи Тоҷикро надоранд. Имрӯз ҳар касе сиёсатро дар Тоҷикистон дар сатҳи идеология таҳлил карданӣ ва диданӣ мешавад, хато мекунад. Зеро чи хеле гуфтем, идеологияҳо дар ин сарзамин танҳо пардаи пиндоранд ва сиёсатро инҷо дар сатҳи табиати инсонӣ (human nature) таҳлил мебояд кард. Аслан дар ҷомеаҳои обод шинохт ва тарбияи сиёсатмадоронро аз ҳамин нуқта оғоз мекарданд. Дар фарҳанги Ғарбӣ ин бунёдро ҳамчун status naturalis, нуқтае, ки фарҳанг (culture) аз он оғоз мешавад, мешинохтанд, ки дар ин роҳ тарбияти (cultivation) табиати инсонро асос медонистанд.
Дар Тоҷикистон табиати тарбиятнодидаи инсониро бо идеологияҳо печонидаанд ва қабилаи сиёсатмадор, ки ба сурат фарҳангианд ва аз арзишҳову идеалҳои баланд ҳарф мезананд дар амал (дар сиёсат) сахт бефарҳанганд. Зиёд нафаронанд, ки худро коммунист, демократ, сотсиалист ва ғайра ном мебаранд, аммо аз асли ин калимаҳо, аз маънии онҳо фарсахҳо дуранд ва дар муҳити фарҳангии солиме тарбия наёфтаанд. Ҳар касе ба номе ва ба рамзи холие, ки дар муҳити фарҳангии мо решае надорад, часпидаанд ва онро сиёсат меноманд ва дар асл ҳар кадом дар пайи майлҳои нафси бетарбияи хешанд. Кӯшиши шинохти муҳит ва ташкили фарҳанги сиёсии худро надоранд. Куҷо метавон як марксисти фикркунанда ва ё ягон демократӣ фикркунанда дар Тоҷикистон пайдо кард, ки тавонад воқеияти Тоҷикистонро дар контексти маҳаллӣ ва ё ҷаҳонӣ дуруст баҳо дода тавонад. Аз ин сабаб фарҳанги сиёсати солим ва сохтмони ҷомеаи солим дар мо нест... Мӯҳр
Эзоҳ илова кунед
ХАБАРҲОИ ОХИРИН
Баҳси пурзӯр кардани ҳифзи сарҳади Тоҷикистону Афғонистон дар дидори Э.Раҳмон ва ҳайати парлумони Аврупо10:09Оғози фурӯши смартфонҳои iPhone 8 ва iPhone 8 Plus!09:49БО ЗАБОНИ ШЕЪР: Ман зи андешаи турконаи як ҳамватанам метарсам...15:34Чаро ҳукумат ҳамеша ба ТАЛКО имтиёз медиҳад?14:16“Шантаж”-и ҳамсар: Аз ҳаққи модарӣ даст накашӣ расвоят мекунам10:27Баҳси буҷа: Аз қарзи маош то қарзи хориҷӣ11:57Сарвазири Тоҷикистон бо Президенти Узбакистон мулоқот мекунад11:05Ҳимояти СММ аз cарбози тоҷики пайрави “Шоҳидони Яҳво”, ки либоси низомиро рад кард10:38АКС+ВИДЕО. Нахустин анҷумани маъюбони Тоҷикистон дар Душанбе11:51Маҷлис: Аз тағйироти кадрӣ то ваъдаи 80 мансабдор барои пулдиҳӣ аз кисаи худ15:46100 метр дуртар: Тамокукашӣ маҳдудтар шуд13:21Аз парвандаи Маҳмудов то муроҷиати ҷабрдидагони "7 бурҷ": Роҳкиро надорем (ВИДЕО)11:18Пешниҳоди журналисти тоҷик ба раҳбарони кишварҳои ҷаҳон: 2018-ро соли беяроқӣ эълон кунем!09:33Агентии зидди коррупсия гуфт, “Умед-88” ва Вазорати молия аз “Роғун” қарз гирифтаанд08:01Таърихи имрӯз: Мавлуд, ҷашн, санаҳои таърихӣ, дамои ҳаво, бозори арз07:44
АХБОРИ ҶОЛИБ
10:09, 04 ноябр 2017
ТАҚВИМ
| « Ноябр 2024 » | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Душ | Сеш | Чор | Пан | Ҷум | Шан | Якш |
| 1 | 2 | 3 | ||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
