Ҷамъияти саҳҳомӣ. Аммо бе саҳҳом
«Фурудгоҳи байналмиллалии Кӯлоб» тайи соли гузашта ҳудуди 28 миллиону 249 ҳазор сомонӣ даромади соф ба даст овард. Дар ҳамин ҳол, ба буҷаи шаҳр беш аз 7 миллиону 700 ҳазор сомонӣ аз ҳисоби андоз аз ҷониби ин корхона ворид шудааст.
Қурбон Сафаров, муовини сардори фурудгоҳ мегӯяд, аз ҳисоби даромадҳо инчунин бинои фурудгоҳ ва толори интизорӣ аз таъмир баромада, дар золи мусофирсафарбаркунӣ дастгоҳи гармидиҳанда, 2 адад дастгоҳи рентгении тамғаи «Раписдант» барои муоинаи бағоҷи мусофирин васл карда шуд. Оқои Сафаров афзуд, «барои фурудгоҳ нарасидани техникаҳои корӣ, корношоям гаштани хати парвоз проблемаи асосӣ ба ҳисоб мерафт. Хушбахтона, соли 2012-ум бо истифода аз маблағҳои худӣ тавонистем ба маблағи умумии 5,5миллион сомонӣ як автомашинаи махсуси таъмини сӯзишворӣ барои тайёраҳо, як нақлиёти сӯхторхомӯшкунӣ ва таҷҳизоти ОВЗ барои ба кор даровардани муҳаррики ҳавопаймо харидорӣ намуда мавриди истифода қарор диҳем. Бо дастраси ба ин нақлиёт, сатҳи хизматрасонӣ боз ҳам беҳтар гашта, кори мутахассисон ҳам ба маротиб осонтар гардид».
Ҳамзамон, хати парвоз дар майдони фурудгоҳ, ки таъмирталаб буд, ба маблағи зиёда аз 5,8 миллион сомонӣ таъмиру аз нав барқарор шуд. Аз соли 2010-ум дар назди ҶСК «Фурудгоҳи байналмиллалии Кӯлоб» корхонаи истеҳсоли асфалт (АБЗ) бунёд гардида, ба фаъолият сар карда буд. Вале бо ҷурми камбуди битум тайи беш аз ду сол корхона тавони истеҳсоли асфалтро надошт.
-Бо баста шудани роҳи оҳан дар минтақаи Хатлон аз ҷониби давлати ҳамсоя, барои корхона дарёфти битум мушкил пеш овард. Зеро, ин намуди ашёи хомро мо аз шаҳри Уфаи Федератсияи Русия харидорӣ карда меовардем ва дигар дастрасӣ ба он бароямон тақрибан номумкин гаридааст. АБЗ асфалтро аз тамғаи битуми 60х90 тайёр мекунад, ки мутаассифона ин тамғаи битум дар Тоҷикистон мавҷуд нест. Барои бо тайёра интиқоли додани он бошад, қимати битум хеле гарон меафтад,-афзуд Сафаров.
ҶСК «Фурудгоҳи байналмиллалии Кӯлоб» бо 4 ширкат, аз ҷумла 3 ширкати ҳавоии кишвари Русия ва 1 ширкати Тоҷикистон ҳамкорӣ дошта, ин ҷо ҳафтае 18-хатсайр амалӣ мегардад.
Саҳмдори бе саҳҳом…
Бояд гуфт, бо ин ҳама «сару садо» «Фурудгоҳи байналмиллалии Кӯлоб» ҷамъияти саҳҳомӣ унвон дорад, аммо саҳмдор надорад.Ҷумъахон Қараев, сармуҳосиби ҶСК иброз медорад, ки то имрӯз дар ҷамъияти саҳҳомӣ ягон нафари саҳмдор расман ба қайд гирифта нашудааст ва он корхонаи давлатӣ мебошад. «Ҷамъияти саҳҳомӣ 100 фоиз давлатӣ мебошад ва даромади ба даст омада ба ҳисоби давлат меравад. То имрӯз дар ҷамъият ягон саҳмияе ба фурӯш нарафтааст ва низ ягон нафари саҳмдор расман ба қайд гирифта нашудааст».
Ҷаноби Қараев ва боқӣ масъулин бо шумули муовини сардори фурудгоҳ намедонанд, ки ба чӣ хотир корхона ҶСК (Ҷамъияти саҳҳомии кушода) ном гирифтааст. Қараев мегӯяд, шояд кадом вақте ҳукумат иҷозат медиҳад, ки саҳмияи ин корхонаро ба фурӯш гузоранд, вале дар ҳоли ҳозир саҳмдоре нест.
Дар ҳоле, ки соҳибмансабони ҶСК намедонанд, ҷамъияти саҳҳомӣ чӣ асту саҳмдорӣ чӣ маъно дорад, дигар ҳоҷат ба пурсиши кормандони қаторӣ намемонад. Эшон ба хотири ҷойи корӣ, аз саҳмдориву саҳмия на хабар доранду на суол мекунанд. Дар мавриде ки ба гуфтаи Қурбон Сафаров, даромади корхона танҳо аз хизматрасонии кормандони он вобастагӣ доштааст, вале бо ин ҳама даромад музди миёнаи маоши коргарон ҳамагӣ 1048 сомониро ташкил медиҳад. Мантиқан ин ҷо ё сирре ниҳон аст ва ё диктатураву бюрократия ба авҷи аълояш расидааст, ким о намедонем?
Дар ҳамин ҳол, ҶСК «Фурудгоҳи байналмиллалии Кӯлоб» ягона корхонае дар ҳудуди шаҳр мебошад, ки ба буҷаи маҳаллӣ бо истифода аз андозҳои давлатӣ маблағи зиёд ворид мекард. Вале бо фармони ҳукумати вилояти Хатлон сар аз соли нави 2013-ум ин андозҳо ба буҷаи вилоят интиқол меёбанд. Қурбон Сафаров, муовини сардори ҶСК мегӯяд, «фармон шудааст, ки аз соли нав андозҳоро ба ҳисоби буҷаи вилояти Хатлон пардохт намоем. Барои мо фарқ надорад, ки андози давлатиро ба куҷо месупорем. Муҳим он аст, ки ҳақи давлатро пардохт карда меоем».
Аммо саволи матраҳ ин аст, ки ба чӣ хотир раҳбарони вилояти Хатлон фурудгоҳеро, ки дар ҳудуди шаҳри Кӯлоб фаъолият доштаву бо пардохти андоз каме ҳам бошад, ба буҷаи шаҳр фоида меовард, дар тасарруфи худ дароварданианд?
Воқеан, на барои аввалин маротиба аст, ки ҳукумати вилоят барои шаҳри Кӯлоб аз ин шева кор мегирад. Ҳанӯз панҷ сол муқаддам масъулини вилоят кӯшиши ба тобеъияти вилоят даровардани меҳмонхонаи бузурги «Хатлон», бинои 9-ошёнадор дар маркази шаҳр ва истироҳатгоҳи ҳукуматиро низ доштаанд. Аммо, раиси феълии шаҳр дар якҷоягӣ бо Маҷлиси вакилони халқии шаҳр аз ин амалиёт пешгирӣ карданд ва розигӣ надоданд. Тибқи хабари расида, ҳукумати шаҳри Кӯлоб дар мавриди берун рафтани андози давлатӣ аз ин корхона ба манфиати вилоят, муқобилат накардаанд.
Ин дар ҳолест, ки фаъолияти корхона ҳамасола беҳтар гаштаву даромади он низ зиёд мешавад ва яке аз манбаъҳои даромади буҷаи маҳаллӣ ба ҳисоб меравад.
Аслиддин Достиев